Herinrichting St. Urbanuskerk Bovenkerk - beschadigde kruiswegstaties ingepakt

Start herstel kruiswegstaties van Frans Loots

Column “Achter de kaft 14” op 22 maart 2021 van Dolf Middelhoff, hoofdredacteur en fotograaf.

In de afgelopen week werd de laatste horde genomen op weg naar de restauratie van de kruiswegstaties uit de Urbanuskerk, die zijn geschilderd door de Haarlemse kerkschilder Frans Loots (1863-1924). Eerder al konden we melden dat het Prins Bernhard Cultuurfonds ons een bedrag van € 25.000 had geschonken, Stinak € 5.000 en dat er door particulieren samen rond de € 10.000 werd gedoneerd. Nu kunnen we met grote blijdschap wereldkundig maken dat de Provincie Noord-Holland daar de lieve somma van € 175.000 aan heeft toegevoegd. We wisten dat al enige tijd, maar de officiële start van de restauratie hing nog op één handtekening. Die hebben we dus nu.

In Alkmaar heeft schilderijenrestaurator Jazzy de Groot een techniek ontwikkeld die het mogelijk maakt om de brandblaren op de staties zacht te maken en terug te plakken op de linoleum ondergrond. Met een klein penseeltje strijkt ze een klein stukje van de afbeelding voor met vislijm en daarna nog met een klein beetje oplosmiddel. Met een spatel die op 80 graden is verwarmd, strijkt ze de blaar dan vervolgens weer plat. Op sommige plekken, afhankelijk van het kleurpigment ter plaatse, moet dat soms twee keer worden gedaan om een goede hechting te krijgen.

Naar de sportschool!

Dit is een zeer arbeidsintensief werkje dat ze maar een paar uur per dag kan volhouden. Spierpijn in de nek van de krampachtige houding is daarvan het gevolg, dus voor Jazzy is het te hopen dat de sportscholen binnenkort weer opengaan. Ze zal dit werk een jaar of 4 moeten volhouden, voordat alle veertien staties en een aantal prefiguraties (de heiligen met tekstguirlandes die sommige staties flankeren) zijn gerestaureerd. Gelukkig kan ze het werk afwisselen met het schoonmaken van de weer vastgeplakte delen van de afbeeldingen en het restaureren van die plaatsen waar de schade uit grote gaten in de afbeeldingen bestaat. Gek genoeg is dat vooral op plaatsen waar door Frans Loots veel wit is gebruikt. De proeven geven een spectaculair verschil te zien tussen de oude afbeelding – onder de blaren, bedekt met roet en vuil van jaren – en de reeds behandelde delen. Alles wordt weer fris en helder en Jazzy verzekert ons dat wanneer de restauratie zal zijn afgerond, de staties weer jaren mee kunnen.

Museum JAN

Het voornemen bestaat dat eind dit jaar of begin volgend jaar – afhankelijk van de corona-ontwikkelingen – een statie zal worden gerestaureerd in Museum JAN, zodat het publiek en de pers kan komen meekijken. Het idee is dat Jazzy gedurende een bepaalde periode (denk aan ongeveer drie maanden) elke zaterdag in het museum aan het werk zal zijn. Ook worden er voorbereidingen getroffen om daaromheen lezingen te organiseren en er wordt een filmpje gemaakt dat in de restauratiezaal permanent zal draaien. Alle partijen zijn enthousiast over dit project, waarvoor overigens nog wel wat onderling overleg nodig zal zijn. In elk geval kunnen we nu na een hele lange aanlooptijd eindelijk beginnen met de restauratie van onze prachtige kruiswegstaties.

Kostbaar proces

Het restaureren van de kruiswegstaties kost heel veel geld. We menen dat geld echter te moeten uitgeven omdat de kwaliteit van de kruiswegstaties hoog is en ze gezichtsbepalend zijn voor de Urbanuskerk. Bovendien zijn ze er op maat voor gemaakt, dus je vervangt ze niet zomaar door iets anders. Ze zijn van grote culturele waarde en we vinden het onze plicht om die erfenis, tegen de tijdgeest van afstoting en afbraak in, aan de volgende generaties over te dragen. Net als het monument dat de Urbanuskerk zelf is.

De financiering van het hele proces is, ondanks de eerdergenoemde gulle gaven, nog niet rond, dus we blijven onverminderd op zoek naar aanvullende fondsen. Mocht u overwegen een statie of een prefiguratie te willen sponsoren, of iemand kennen of bereid weten te vinden die dat zou willen, neem dan contact op met de Stichting Vrienden van de Bovenkerkse Urbanus of kijk op www.helponsuitdebrand.com.

We zijn de gulle gevers oneindig dankbaar!