Herstel vaandels

Herstel kerkvaandels en baldakijn – deel 2

On:
In: Bouw, Vaandels
Tagged: , , , , , , , , ,

Het is elke woensdagmiddag een gezellige drukte in het naaiatelier bij Rina Mönch. Op het eerste gezicht niets bijzonders zou je denken, maar er komt heel wat bij kijken! Elk vaandel heeft zijn eigen verhaal, is weer anders beschadigd tijdens de brand en dient dus ook anders gerestaureerd te worden. Dit artikel gaat over dat unieke herstelproces en de dilemma’s die je daarbij tegenkomt.

Het vervangen van niet te herstellen stof

Sommige stoffen in de vaandels zijn zo sterk beschadigd dat deze niet te herstellen zijn. Dan is de enige optie om die te vervangen. Je zoekt dan naar materialen en kleuren die zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke stof liggen. Vaak lukt dat niet en ga je naar de beste optie van dat moment.

In het zoekproces naar vervangende stoffen komen de alternatieven overal vandaan. We mochten bijvoorbeeld bij Annie Schouten langskomen om stoffen uit te zoeken die anders weg gingen. Annie had ook nog een doos met naaimachinegarens voor ons. Daar hebben we dankbaar gebruik van gemaakt, want haar stoffen zetten we voor de achterkant van de vaandels in. Ineke Kok ging op vakantie naar Limburg en heeft monsters meegenomen om daar naar vervanging te zoeken. En warempel kwamen er vanuit Limburg appjes binnen met stof die ze daar kon kopen. Deze stof gaan we gebruiken om herinneringsdoeken van te maken met restanten van de kazuifels.

Een vervangende stof lukt niet altijd

Eén vaandel is er erg slecht aan toe en bestaat uit een mooie turkoois stof met een gedrukt religieus patroon. Deze stof dient in z’n geheel te worden vervangen. Hiervoor hebben we al heel wat afgezocht, maar het alternatief hebben we niet gevonden. Heeft u nog ideeën voor ons?

Zo hebben we op internet naar stof gezocht met barokke motieven, maar die stoffen zijn niet van dezelfde soort stof als het vaandel. In België maken ze nog kazuifels bij Slabbinck, maar de kleur wijkt sterk af. In Kevelaar zijn wel zijde sjaals te koop met een religieus motief maar die zijn ontzettend duur en het budget is beperkt. We zijn allerlei markten afgeweest, zoals de Albert Cuyp, de lapjesmarkt op de Westerstraat en het stoffenspektakel in Vijfhuizen. Bedrijven gebeld die wel eens stof hebben geleverd aan Kasteel De Haar in Haarzuilen. Het is het allemaal niet. We hebben in Amerika een website etsy.com ontdekt, die dit soort stoffen verkoopt. Dat is misschien onze laatste redding….

Fournituren

Fournituren zijn kleine textielwaren en andere kleine benodigdheden die bij het naaien van pas komen. Hiertoe behoren zaken als linten, band, biaisband, garen, lapjes en dergelijke maar ook ritssluitingen, knopen etc. Van mevrouw Hoogeveen hebben we handgaren gekregen in vele kleuren. Superhandig en daar zijn we erg blij mee. Wat moeilijker te krijgen is, zijn goudgalon of ander sierband. Via via kom je achter adresjes en zo heeft Rina Mönch menig fourniturenwinkeltje bezocht. En het blijkt dat ze allemaal net weer een iets andere collectie hebben. Samen met Loes Verbruggen hebben ze in Wilnis enige soorten goudgalon kunnen scoren.

Franjes en kwastjes

De vaandels hebben ook franjes en kwastjes. Nu zijn de meeste van deze franjes nog compleet, maar voor een vaandel ontbrak het stukje meerkleurige franje en bij een ander vaandel ontbraken twee kwastjes. Jammer genoeg was er in de winkel geen alternatief te vinden. En wat dan? Na wat brainstormen kwam er een idee op tafel dat het proberen waard was.

We hebben vier kleuren kwastjes gekocht, deze los gehaald, zodat er dus vier bosjes draadjes ontstaan. Het uiteinde van de draadjes met plakvlieseline op een rij geplakt en dit kan dan weer op het band vastgezet worden. Dat gebeurt met een kleine zigzag steek, zodat alle draadjes goed vast komen te zitten. En zo hebben we weer een franje voor onder een vaandel. Van de rest van de draadjes hebben we twee nieuwe kwastjes gemaakt.

Het goud franje was in veel gevallen sterk beroet en zwart geworden. Dat moest worden schoongemaakt als dat mogelijk was. We hadden daar geen ervaring mee en hebben op een verloren gegane kazuifel testjes gedaan. Tegen de verwachting in kon de goudfranje gewoon in onverdunde Dastie worden schoongemaakt. De franje knapte sterk op en werd er niet slechter van.

De platen van de vaandels

Sommige afbeeldingen op de vaandels zijn erg beschadigd. Ze zijn gescheurd en delen krullen omhoog. Dat kun je repareren door alles weer zo vlak mogelijk te maken en op zuurvrij Japans papier met zuurvrije lijm te plakken. Ik schrijf dit nu zo simpel op, maar daar gaat heel wat zoektijd via google en winkels inzitten, voordat je de juiste methode en materialen voorhanden hebt. Wat grappig is, is dat we de zuurvrije lijm niet in de winkel konden vinden en uiteindelijk zelf hebben gekookt van een pak tarwemeel.

Het weer plat krijgen van de afbeeldingen doen we door ze een tijdje tussen vilt onder een plank met gewichten plat te drukken. Dan wordt een stuk Japans papier op maat geknipt. De afbeelding wordt daarnaast op z’n kop op een doek op tafel gelegd. Voorzichtig wordt de achterkant van de afbeelding voor een gedeelte ingesmeerd met lijm, waarop het Japanse papier wordt vastgeplakt en gedroogd. Dit wordt steeds herhaald, totdat de gehele afbeelding weer op het Japanse papier is vastgeplakt. Vervolgens wordt de gehele afbeelding nogmaals tussen vilt onder een plank met gewichten geplet.

En zo hebben we de afbeeldingen weer in elkaar gezet, de vouwen en breuken zijn wel zichtbaar. Soms is er ook een stukje van een afbeelding verloren gegaan.

geschreven door Rina Monch en Edwin Barentsen